Rola tańca w realizacji celów wychowania fizycznego

Obecnie zaobserwować można coraz większą świadomość czynników wpływających na ogólne zdrowie. W związku z tym, rośnie grupa osób, które dbają o własną kondycję fizyczną.

Dziedzina tańca zyskuje osobliwą popularność. Możliwości uczestnictwa w tej formie ruchu rozszerzają się, a formy spełniają coraz więcej celów. Jako element sportu, rekreacji, dbałości o zdrowie fizyczne i psychiczne, wpływa na sferę biologiczną. Jako część życia duchowego i intelektualnego, a także źródło emocji współtworzy sztukę i rozrywkę[1].

Taniec jest jednym z najstarszych i najbardziej nacechowanych emocjonalnie sposobów doskonalenia każdego człowieka oraz dążenia do perfekcji z punktu widzenia ruchu. Zarówno sport, gry zespołowe, jak i ćwiczenia fizyczne mają wiele wspólnego
z tańcem. Dotyczy to rytmu, zabawy, siły, a także dynamiki. Wprowadzając formy muzyczno-ruchowe do zajęć wychowania fizycznego można lekcję ożywić i uatrakcyjnić[2].
Z drugiej strony badania wykazują pozytywny wpływ tańca na zachowanie prawidłowej masy i składu ciała, usprawnienie układu krążenia i oddechowego, a także zapobieganie chorobom cywilizacyjnym takim, jak otyłość czy cukrzyca. Nie sposób zapomnieć o istotnym oddziaływaniu na poprawę sprawności fizycznej oraz psychicznej, dzięki niwelowaniu stanów lękowych. Taniec włącza się również do działalności terapeutycznej pod postacią choreoterapii. Stosuje się ją by poprawić stan psychofizyczny człowieka, między innymi poprzez odblokowanie przepływu energii i rozwijanie inteligencji emocjonalnej. Dodatkowo należy wspomnieć o zaletach wychowawczych. Zajęcia muzyczno-ruchowe sprzyjają integracji grupy, uczą współdziałania, a także wpływają na poczucie własnej wartości[3].

Ze względu na wieloaspektowość walorów tańca, elementy muzyczno-ruchowe wprowadzone zostały do programów edukacyjnych w szkołach w ramach zajęć wychowania fizycznego. Niestety tego typu działania rzadko realizowane są w szkołach, mimo
że uczniowie pozytywnie nastawieni są do tej formy aktywności. Dzieje się tak głównie
ze względu na brak przygotowania merytorycznego i metodycznego nauczycieli.

Ci, którzy taniec traktują jako pasję, bądź najbardziej interesujące zajęcia pozaszkolne, zapisują się do zespołów tanecznych i szkół tańca, prowadzonych bardzo często przez doświadczonych, wieloletnich tancerzy. Tam kształcą się w zakresie techniki tańca pogłębiając swoje zdolności fizyczne w wyniku wymagających treningów. Tworzone
są choreografie dla formacji, duetów, solówek, które konkurują między sobą na licznych zawodach. Chęć rozwoju, pogłębiania umiejętności tanecznych i osiągania sukcesów powoduje duże zaangażowanie dzieci podczas zajęć.

W niniejszej pracy podjęto się próby sprawdzenia, czy zajęcia z tańca wpływają
na poprawę zdolności motorycznych i w jakim zakresie. Równie ważnym zagadnieniem było czy taniec realizuje cele wychowania fizycznego i w jakim zakresie. Dla ustalenia tego przedmiotu porównano ze sobą grupę dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych oraz grupę uczennic, których jedyną zorganizowaną aktywnością fizyczną
są lekcje wychowania fizycznego w szkole. Pod uwagę wzięto wyniki testów sprawnościowych, określających takie zdolności motoryczne jak: szybkość, siła, wytrzymałość, zwinność i gibkość.

 

Rozdział 1. Wychowanie fizyczne w rozwoju dziecka.

Szkoła współpracując z rodzicami i środowiskiem bierze ogromny udział
w kształtowaniu procesu wychowawczego, którego zadaniem jest zapewnienie zdrowia psychicznego poprzez wyrobienie odpowiednich postaw i przekonań. Wychowanie fizyczne stanowi niemałą część w tym procesie, zarówno pod względem fizycznym, psychicznym, jak i społecznym. Zadaniem wychowania fizycznego jest przekazać wartości kultury fizycznej młodym ludziom w taki sposób, by były one przekazywane dalszym pokoleniom. Kolejnym istotnym aspektem jest też odpowiedzialne oddziaływanie
na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży, aby wyrośli na zdrowych i silnych[4].

Od najmłodszych lat człowiek postrzega świat poprzez ruch. Wychowanie fizyczne
jest odpowiedzialne za osiągniecie prawidłowego stosunku do rzeczywistości, która nas otacza. Jest to fundamentalny warunek wszechstronnego rozwoju, część wychowania  naturalnego, a także dotyczy każdego z nas bez wyjątku. Materialność świata, w którym żyjemy kształtuje naszą fizyczność i ruchowe reakcje. Choćby wyobrażenie
i pojęcie o kształtach, orientację przestrzenną, świadomość ciążenia zyskujemy poprzez kontakt z przedmiotami, przemierzanie przestrzeni, pokonywanie oporów. Ten naturalny przebieg dzieje się autonomicznie, natomiast wychowanie fizyczne porządkuje
go i dopełnia. Jest to niezwykle istotne biorąc pod uwagę z jednej strony coraz bardziej siedząc tryb życia ludzi, a z drugiej potrzeby osób z uszkodzoną efektoryką bądź receptoryką[5]. Wiąże się to z funkcją stymulacyjną wychowania fizycznego, czyli dostarczeniem odpowiedniej ilości bodźców dla intensyfikacji ogólnej dynamiki rozwojowej. Usprawnianie czynności pracujących narządów odbywa się poprzez aktywizację ruchową. Skutkiem tego jest wzrost anatomiczny. Należy zwrócić uwagę,
że okres dzieciństwa, czyli okres najbardziej produktywnego rozwoju wyróżnia nasilona ruchliwość organizmu, a zgodnie z ,,prawem wszelkiego ćwiczenia” rozwijają się i doskonalą tylko te czynności i organy, które pod wpływem nieustającego strumienia bodźców
są ćwiczone[6].

Badania nad ontogenezą wykazują kluczowe miejsce rozwoju ruchowego w ogólnym rozwoju dziecka. Dowodem może być fakt, że stadia rozwoju mowy dziecka
są równoczesne z fazami pionizacji ciała. Obecnie badając dojrzałość szkolną przywiązuje się dużą wagę do oceny poziomu rozwoju somatycznego i testów motorycznych. Sfera odbiorcza, której składowymi są czucie wewnętrzne, równowaga, orientacja przestrzenna, widzenie obuoczne i peryferyczne, nie może w pełni działać bez właściwie uformowanego aparatu ruchu. Dodatkowo prawidłowe funkcjonowanie lokomocji, artykulacji, praksji, gestykulacji, manipulacji również staje się niewykonalne[7].

Kiedy dziecko idzie do szkoły w wieku 6-7 lat następuje pierwszy okres krytyczny
w procesie kształtowania się postawy ciała – posturogenezie. Ma to związek ze zmianą trybu życia, charakteryzującą się obowiązkiem spędzania wielu godzin w szkolnej ławce, co znacznie ogranicza ruch. Wtedy też nasila się ryzyko wystąpienia wad postawy. Kolejnym okresem krytycznym jest skok pokwitaniowy, związany z szybkim wzrostem wysokości ciała i zmianą jego proporcji. Rozbudowuje się kościec, ale nie układ mięśniowy, przez co organizm robi się wiotki. Bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej ilości ruchu i wyrabianie nawyków prawidłowej postawy, aby ograniczyć ryzyko wad postawy. Te zadania przejmuje wychowanie fizyczne w funkcji kompensacyjnej i korektywnej. Kompensacja  ma na celu dostarczyć bodźców dopełniających i antybodźców, równoważących złe lub zbyt głębokie przystosowanie,
np. jednostronność. To system, który rozmyślnie kieruje rozwojem i optymalizuje jego bieg. Tam, gdzie profilaktyka nie wystarcza, wkracza korektywa, czyli działania mające na celu ingerować w sytuacjach odchyleń rozwojowych, które da się wyeliminować
lub zneutralizować za pomocą ćwiczeń[8].

Nie można również pominąć związku wychowania fizycznego z podstawową zdolnością człowieka do pracy. Sprawność motoryczna i wydolność organizmu
to elementy, bez których podjęcie i wykonywanie pracy jest wykluczone. Uczniowie, pomagając nauczycielowi podczas zajęć, np. przy rozstawianiu sprzętu sportowego, uczą się organizacji pracy, współdziałania w grupie, rozróżniania zalet i wad pracy indywidualnej i w grupie, a także szacunku do pracy fizycznej. Wychowanie politechniczne obrazuje funkcję adaptacyjną wychowania fizycznego. Poprzez naukę
w bezpośredni lub pośredni sposób odpowiednich i zamierzonych, reakcji oddziałuje się na kierunek procesów przystosowawczych. Młody człowiek uczy się adaptacji
do zmiennych warunków środowiska, a także do zmieniających zadań ruchowych, stawianych każdego dnia[9].

 

1.1.  Cele wychowania fizycznego.

 

Głównym celem wychowania fizycznego jest kształtowanie rozwoju fizycznego człowieka poprzez funkcje, opisane w poprzednim rozdziale: stymulacyjną, adaptacyjną, kompensacyjną i korektywną. Cel ten podzielony został na cztery komponenty:

• wiedza – zakres podstawowych informacji o ludzkim organizmie i procesie jego rozwoju
• umiejętności – opanowanie sprawności i czynności ruchowych
• nawyki – wytworzenie automatycznych sposobów zachowania, dzięki którym dbałość o zdrowie i sprawność fizyczne będzie codziennością
• postawy – ukształtowanie pozytywnego nastawienia[10]

Według Eugeniusza Piaseckiego do celów wychowania fizycznego należą przede wszystkim ,,zdrowie, sprawność, dzielność i piękno”. Z kolei Zygmunt Gilewicz mówi
o zapewnieniu bodźców rozwojowych dla wszechstronnego rozwoju, przeciwdziałaniu zaburzeniom w rozwoju dzięki funkcji korektywnej, polepszaniu sprawności fizycznej oraz wdrażaniu do dorosłego życia. Ostatni już Roman Trześniowski stawia takie cele, jak: dbałość o zdrowie psychiczne i rozwój fizyczny, rozszerzenie umiejętności i nawyków ruchowych, praca nad wzrostem ogólnej sprawności fizycznej, wykształcenie świadomości istoty aktywności ruchowej oraz otwarcie furtki dla rekreacji ruchowej[11].

Dla nauczyciela wychowania fizycznego ostateczną wykładnią jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku, w którym zawarta jest podstawa programowa. Kształcenie podzielone zostało na pięć bloków:

1. Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna – dotyczy umiejętności rozpoznawania i oceniania rozwoju i sprawności fizycznej, które mają służyć uzyskaniu informacji na temat mocnych i słabych stron ucznia. Wiedza ta ma pomóc w ustaleniu dalszego rozwoju
   w aspekcie zdrowotnym.
2. Aktywność fizyczna – uwzględnia indywidualne i zespołowe formy rekreacyjno-sportowych z uwzględnieniem poziomów trudności i nowoczesnych form ruchu, także pochodzących z innych państw w Europie .
3. Bezpieczeństwo – obejmuje znajomość i stosowanie zasad bezpieczeństwa, organizując miejsce ćwiczeń, wybierając sprzęt sportowy, a także ćwicząc samemu i w grupie.
4. Edukacja zdrowotna – zawiera działanie mające na celu wpoić znaczenie prowadzenia zdrowego i aktywnego trybu życia, wzięcie odpowiedzialności za zdrowie własne i całego społeczeństwa, przeciwdziałając przy tym chorobom cywilizacyjnym.
5. Kompetencje społeczne – odnoszą się do umiejętności kreowania własnego rozwoju dbając o aktywność fizyczną i etycznego życia w społeczeństwie[12].

Natomiast w tych blokach zawierają się szczegółowe cele wychowania fizycznego:

,,1) rozwijanie sprawności małej motoryki (kontrola małej motoryki, koordynacja rąk, zręczność manualna);

2) rozwijanie sprawności dużej motoryki (kształtowanie prawidłowych pozycji wyjściowych do ćwiczeń, prawidłowej postawy, umiejętności elementarnych lokomocyjnych, nielokomocyjnych, manipulacyjnych);

3) doskonalenie reakcji równoważnych;

4) stymulowanie dotykowe z uwzględnieniem czucia głębokiego;

5) kształtowanie zdolności motorycznych (koordynacyjnych, siłowych, szybkościowych, wytrzymałościowych);

6) wyzwalanie aktywności ruchowej przez zabawy sportowe oparte na naturalnej potrzebie ruchu;

7) hartowanie organizmu;

8) wdrażanie do dbałości o zdrowie, rozumienie związku aktywności fizycznej ze zdrowiem;

9) wdrażanie do współdziałania w zespole, respektowania przepisów i zasad sportowych,
w tym zasad fairplay;

10) kształtowanie postawy świadomego uczestniczenia uczniów w różnych imprezach sportowo-rekreacyjnych i masowych zawodach”[13].

 

1.2. Formy wychowania fizycznego.

 

Obecnie obowiązującymi formami wychowania fizycznego dla uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych są:

• Zajęcia klasowo-lekcyjne
• Zajęcia do wyboru realizowane w postaci: zajęć sportowych, zajęć rekreacyjno-zdrowotnych, zajęć tanecznych lub aktywnej turystyki

Zajęcia do wyboru przez uczniów mogą być prowadzone przez innego nauczyciela, pracującego w danej szkole, niż nauczyciel prowadzący zajęcia klasowo-lekcyjne.
W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 2017 roku ustala się, że zajęcia klasowo-lekcyjne mają być przeprowadzone w wymiarze minimum 2 godzin w tygodniu. Proponowany rozkład godzin dla klas IV to 4 godziny tygodniowo w systemie klasowo-lekcyjnym. Wynika to z racji zmiany systemu organizacji kształcenia, wymagań i oceniania, do czego uczeń musi się zaadaptować. Dodatkowo potrzebny jest czas dla każdego ucznia, aby ujednolicić zakres wiedzy i umiejętności. Na drugim poziomie, czyli klas V-VI zaleca
się 3 godziny tygodniowo zajęć klasowo-lekcyjnych i 1 godzinę zajęć do wyboru. Natomiast
w klasach VII-VIII sugeruje się przeznaczenie połowy tygodniowego wymiaru godzin
na zajęcia w formie klasowo-lekcyjnej, a drugą połowę na zajęcia do wyboru przez uczniów, czyli po 2 godziny tygodniowo każdego z rodzaju[14].

Zajęcia do wyboru przez uczniów dają możliwość szkołom na poszerzenie
i uatrakcyjnienie oferty zajęć, a także wpływ na zwiększenie aktywności fizycznej wśród uczniów. Program zajęć do wyboru powinien wynikać z analizy zainteresowań uczniów
i możliwości organizacyjnych szkół, a także wychodzić ponad podstawę programową. Lekcje te mogą odbywać się w systemie klasowym, pozaklasowym i pozaszkolnym w grupach międzyoddziałowych lub międzyklasowych. Natomiast realizacja szczegółowych wymagań podstawy programowej wychowania fizycznego może odbywać się w trakcie zajęć klasowo-lekcyjnych[15].

Dodatkową formą szkolnej aktywności fizycznej jest tzw. SKS, czyli Szkolny Klub Sportowy, które realizowane są w wymiarze 2 treningów w tygodniu, trwających 60 minut. Zadaniem SKS jest aktywizować młodzież szkolną, odkrywać wśród uczniów sportowe talenty, a także wspierać nauczycieli wychowania fizycznego, którzy bardzo często
są ekspertami w jakieś dyscyplinie sportowej.

Obok SKS przy szkołach powstają również UKS, czyli uczniowskie kluby sportowe.
Są to amatorskie kluby, zrzeszające w przeważającej mierze dzieci i młodzież, ale również
i rodziców. Podobnie jak w przypadku SKS, uczniowskie kluby sportowe powstają z idei krzewienia kultury fizycznej i jednocześnie zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym takim, jak otyłość.

Obecnie organizowanych jest wiele zajęć dodatkowych pozaszkolnych. Oferta
jest naprawdę szeroka, od zajęć na basenie, poprzez szkółki piłkarskie i zajęcia judo,
aż do zajęć tanecznych. Zajęcia te w dużym stopniu wspierają proces wychowania fizycznego realizowany w szkole. Stanowią one ,,integralną część systemu oświatowo-wychowawczego”[16]. Niestety dla wielu dzieci obowiązkowe zajęcia z wychowania fizycznego stanowią jedyną zorganizowaną aktywność fizyczną.

 

Rozdział 2. Taniec a rozwój fizyczny dziecka.

 

Taniec towarzyszy ludzkości od zawsze. Przez cały czas jego istnienia, zmieniały
się jego funkcje i role. Daje on szansę duchowego i fizycznego realizowania siebie, przekazywania uczuć i emocji, łączy w sobie zarówno cechy wychowania fizycznego,
jak i estetycznego.[17] Elementy tańca w postaci tworzenia własnych układów tanecznych znajdują się w treściach kształcenia z wychowania fizycznego w szkole podstawowej. Wielu uczniów wybiera zajęcia taneczne jako dodatkowe zajęcia pozaszkolne. Z badań Instytutu Badań Edukacyjnych wynika, że w roku szkolnym 2013/2014 na dodatkowe zajęcia pozaszkolne uczęszczało 50% dzieci, a z nich 23,5% wybrało zajęcia artystyczne[18].

Niewątpliwie taniec mieści się w pojęciu działalności rekreacyjnej, jako ,,forma aktywności fizycznej podejmowanej w czasie wolnym, ukierunkowana na poprawę zdrowia, sprawności fizycznej i postawy ciała oraz dla odnowy sił fizycznych i psychicznych, poprawy samopoczucia, radości i zadowolenia”[19]. Natomiast realizując cele wychowania fizycznego dużą wagę przykłada się do wpojenia młodemu człowiekowi nawyku rekreacji fizycznej, która ma niemały wpływ na rozwój fizyczny dziecka.

Biorąc pod uwagę tylko fizyczną stronę rozwoju dziecka Wiesław Osiński wyszczególnia 3 kategorie:

1. ,,właściwości morfozjologiczne strukturalne: wielkość i masa ciała, parametry somatyczne i proporcje ciała, składniki ciała, tkanka kostna, masa tłuszczu, mięśnie szkieletowe, ruchomość stawów,
2. właściwości morfofizjoloficzne funkcjonalne (energetyczne): wydzielanie wewnętrze i metabolizm, ciśnienie krwi, lipidy i lipoproteiny w surowicy, metabolizm glukozy
   i wrażliwość insulinowa, maksymalna moc anaerobowa, zdolność maksymalnego pochłaniania tlenu,
3. właściwości koordynacyjne: ośrodki mózgowe, przewodnictwo nerwowe, propriorecepcja, poczucie rytmu i równowagi, szybkość reakcji, koncentracja
   i podzielność uwagi, antycypacja, różnicowanie ruchów”[20]

 

2.1. Krótka historia tańca.

 

Zjawisko tańca jest jedną z najstarszych sztuk, która obecna była wśród ludzi,
ale również wśród zwierząt. Naukowcy w pląsach ptaków, czy człekokształtnych małp zauważają elementy tańca tak jak: podskoki, wirowanie wokół własnej osi, poruszanie
się po obwodzie koła itp.

Irena Turska wskazuje, że początek sformalizowanego tańca możemy upatrywać
już 80 tysięcy lat p.n.e. w postaci skalnych rysunków i malowideł w jaskiniach. Taniec
u swych początków miał charakter obrzędowy, a nawet magiczny. W miarę rozwoju społecznego, kiedy ludzie zaczęli prowadzić osiadły tryb życia, taniec zaczął przyjmować rolę rozrywki, wynikającej z naturalnej potrzeby ludzi do zabawy, aż powstały tańce plemienne, dzięki którym czczono najważniejsze momenty życia plemienia[21].

Niemały wpływ na rozwój tańca miała również starożytność. Słynni filozofowie – Sokrates i Platon – podkreślali znaczenie wychowawcze i estetyczne tańca. Teoria tego ostatniego mówi o doskonaleniu ciała ludzkiego i wskazywaniu szlachetnego oblicza. Tancerz zaś poprzez harmonijny ruch prezentuje piękno. Inaczej mówiąc taniec realizował klasyczne ideały piękna i uzewnętrznia piękno duchowe.          W średniowieczu za pomocą tańca ceremonialnego, obchodzono święta religijne. Istniały również tańce wojenne, obrzędowe, weselne i pogrzebowe, które stały się zaczątkiem tańców ludowych, a później tańców dworskich[22].

Renesans jest epoką, która wróciła ideami do starożytności wraz z wzrostem roli tańca we wszystkich aspektach rozrywki. Znamienny jest francuski dwór królewski z Ludwikiem XIV na czele jako wspaniały ośrodek rozwoju kunsztu i rangi tańca. Za sprawą słynnego Króla-Słońce techniki tańca dworskiego osiągnęły o wiele wyższy poziom, a szczególnie widowiska baletowe, którego składowymi są kompozycja taneczna, technika tańca, temat, dekoracje, kostium i muzyka. Ludwik XIV był miłośnikiem baletu, dlatego ufundował
w 1661 roku Królewską Akademię Muzyki i Tańca, znaną dziś jako Opera Paryska.
To wydarzenie wpłynęło na profesjonalizację tańca. Zaczęto kłaść szczególny nacisk na linie ciała, gesty, płynność ruchu, wykręcenie stóp oraz ułożenie głowy i rąk względem siebie.

Ustalone dziś pięć pozycji nóg w tańcu klasycznym zawdzięczamy Pierrowi Beauchamps’owi. Natomiast 29 kwietnia ustalony został jako Międzynarodowy dzień Tańca za sprawą Jeana-Georges’a Noverre’a, który uważany jest za ojca tańca. Jemu przypisuje
się stworzenie tzw. ballet d’action, w którym precyzyjnie przekazywano treść i wyrażano emocje poprzez ruch.

Romantyzm to kolejny przyjazny rozwojowi okres w historii. We wzorcowych spektaklach tej epoki zanika granica pomiędzy światem realnym i iluzją. Tancerka sprawia wrażenie zwiewnej i nieziemskiej dzięki poruszaniu się na palcach, czyli puentach.  Ustanawia się też formuła widowiska w formie baletu divertissement, którego nieodzowną częścią jest grand pas de doux. Schemat popisu pary solistów składał się z adagio, wariacji męskiej, wariacji żeńskiej, a wieńczony był codą.

W epoce romantyzmu powstał opis lekcji tańca klasycznego w terminologii francuskiej za sprawą Carla Blasisa, jednym z najbardziej znanych artystów i choreografów był Marius Petipa, zaś Enrico Cecchetti zyskał miano niezwykłego nauczyciela wielu znanych tancerzy takich jak Wacław i Bronisława Niżyńscy, Olga Preobrażeńska, Tamara Karsawina, Anna Pawłowa, Sergiej Lifar.

Za pierwszy romantyczny balet uznaje się Sylfidę, a za najważniejszy Giselle. Równie ważnym wydarzeniem była miniatura baletowa Pas de quatre, w której zatańczyły najwybitniejsze tancerki tamtej epoki: Maria Taglioni, Fanny Elssler, Carlota Grisi i Fanny Cerrito[23].

Równolegle rozwijał się również taniec towarzyski w postaci tańca salonowego.
Z biegiem czasu ozdobny charakter i technika zostały oswobodzone i uwolnione.
Z początkowej formy angielskiego kontredansa, powstał w XIX wieku kadryl, tańczony przez cztery pary. Sale balowe Europy stopniowo otworzyły się na popularne tańce ludowe. W tym czasie prym wiodły takie tańce jak: walc, lansjer, galop i polka. Na polskich salonach bawiono się tańcząc poloneza, mazura, krakowiaka, oberka i kujawiaka, które zyskały miano polskich tańców narodowych dzięki obecności ich na scenach teatrów. Zaobserwować
je można w znanych kompozycjach baletowych, zapisanych na liście najwspanialszych dzieł XIX wieku. Należą do nich: Jezioro łabędzie i Śpiąca Królewna Piotra Czajkowskiego, Rajmonda Aleksandra Głazunowa, Paquita Eduarda Deldeveza i Ludwiga Alojzego Minkusa, a także Coppelia Leo Delibesa[24].

Kolejny wiek przyniósł przełomowe zmiany dla tańca. Jedną z najważniejszych reformatorek tańca była Isadora Duncan, która propagowała odrzucenie sztywnych klasycznych zasad, nie pozwalających według niej na swobodę. Jej tzw. wolny taniec charakteryzował się rozluźnionymi mięśniami, plastycznym kręgosłupem, naturalnie ustawionymi stopami i naturalnym ruchem. Nowatorsko podeszła też do kostiumu, zmieniając sztywną paczkę na tunikę, a zamiast point tańczyła boso. Inspirowała się grecką sztuką taneczną, a jej taniec bazował na artystycznej intuicji i wrażliwej impulsywności[25].

Jednak za pierwszą reprezentantkę tańca nowego w Ameryce uznana została Ruth Saint-Denis, która zafascynowała się sztuką orientalną. Razem z mężem, Tedem Shawnem otworzyła szkołę i zespół Denishawn, złożony z wyszkolonych tancerzy i tancerek. W szkole Denishawn kształcono wszechstronnie, od tańca klasycznego, przez tańce orientalne
i murzyńskie, aż do autorskich systemów z elementami gimnastyki. Z tej szkoły wyszły tancerki, które podobnie szukały nowych dróg w tańcu: Doris Humphrey i Martha Graham[26].

Bez Marthy Graham nie byłoby dziś modern dance. Opracowała ona nową technikę, której podstawą była contraction i release. Korzystała z techniki upadku i wstawania oraz świadomego oddechu, by osiągnąć płynny ruch. Uważała, że ruch powinien przekazywać myśli i uczucia, a więc czasem taniec nie był ,,ładny”, wręcz surowy, pozbawiony zbędnych ozdobników. Czerpała inspirację najpierw ze sztuki Orientu, następnie sięgnęła do folkloru Indian amerykańskich i brazylijskich, a ostatecznie skoncentrowała się na symbolice
w mitologii greckiej[27].

Kolejnym reformatorem XX wieku był Michaił Fokin. Choreograf Baletów Rosyjskich Siergieja Diagilewa oczekiwał spójności kolejnych części przedstawienia, czyli tańca, muzyki i scenografii, które połączone miały oddawać charakter widowiska. Balety Diagilewa wyróżniały się nowatorstwem spojrzenia na sztukę, realizacją znanych baletów
w nowoczesnej postaci, a także otoczeniem najlepszych artystów tamtych czasów takich jak: rodzeństwo Niżyńskich, Igor Strawiński, Pablo Picasso, Sergiusz Prokofiew, Jean Cocteau.
W repertuarach dzisiejszych teatrów z całego świata cały czas można zaleźć wiele baletów, które powstały za czasów Diagilewa[28].

Poszukiwaniom artystycznym oddała się podobnie Mary Wigman. Studiując rytmikę najpierw u Dalcroze’a, a później u Labana, wypracowała własny kierunek tańca, zwany tańcem wyrazistym. Charakteryzował się ekspresją, dążeniem do kulminacji wyrazu z ruchu
i gestu, dynamiką, działaniem pod wpływem silnych uczuć. Nowe formy oparte były
na przeanalizowanych wcześniej prostych ruchach, które były rozwijane i przetwarzane[29].

Kolejny nurt w balecie stworzył George Balanchine. Założył on jeden z najbardziej znanych na całym świecie zespołów – New York City Ballet. Uważany jest za ojca baletu amerykańskiego i twórcą baletu neoklasycznego. Tworząc swoje dzieła dbał
o wysublimowaną zgodność estetycznej choreografii z wyczuciem muzycznym. Nie bał
się łączyć tańca klasycznego z tańcem modern i tańcem jazzowym. Dzięki temu zdobył nieznane do tej pory perspektywy twórcze[30].

XX wiek przyniósł błyskawiczny rozwój tańca. Poszukiwanie nowych możliwości ruchu otworzyło twórcom drogi do przeróżnych form i stylów tańca. Ile nazwisk, tyle historii
i nowych nurtów. Maurice Bejart – taniec współczesny w Europie, Pina Bausch – teatr tańca, Alvin Ailey – taniec jazzowy, Merce Cunningham – postmodern dance, Steve Paxton – improwizacja kontaktowa. Jest to czas nieprzerwanych zmian, które trwają do dziś. Artyści wciąż eksperymentują, szukają własnego ruchu, autorskiego stylu[31].

 

2.2.         Formy tańca.

 

Poszukiwania swojego własnego stylu i kierunku przyczyniły się do powstania wielu form tańca. Obecnie możliwości jest cały szereg, a dodatkowo formy i style zaczęły
się ze sobie łączyć i czerpać wzajemne inspiracje.

TANIEC KLASYCZNY – bardzo wymagająca technika, nastawiona na uzyskanie idealnej harmonii tańca i piękna. Utarty schemat lekcji, składający się z ćwiczeń przy drążku, zaczynający się zawsze battements tendus, a później na środku sali, doskonale dyscyplinuje ruch tancerza. Posiadanie techniki tańca klasycznego jest niezwykle przydatne w innych formach tańca. Warto podkreślić różnicę pomiędzy tańcem klasycznym, który jest techniką tańca, a baletem, czyli spektaklem, widowiskiem teatralnym[32].

JAZZ – technika zajmująca drugie miejsce po tańcu klasycznym pod względem trudności, której celem jest uzyskanie wrażenia lekkości i niezależności tańca. Taniec ten bazuje
na technice tańca klasycznego, ale dodatkowo pozwala, a nawet oczekuje większej swobody ruchu. Fundamentalnymi pojęciami w jazzie jest rytm i policentryzm. Nieodzownymi elementami tej techniki są izolacje, kontrakcje, zakręcone pozycje i swing.[33].

HIP HOP – bardzo znany z założenia, że nie jest tylko muzyką, czy tańcem, ale przede wszystkim jest to styl życia. Początki swe wziął z ulicy, a jego zakres jest rozległy:
old school, new style, new age, freestyle. Sprawia wrażenie ciężkiego tańca, niezwykle wrażliwego na rytm, dzięki pracy na ugiętych nogach i plastycznej górnej części ciała.
Ruch w tym tańcu jest  bardzo ekspresyjny[34].

MODERN – forma, którą pierwsza określiła Martha Graham, szukając własnej formy wyrażania emocji za pomocą gestów i ruchu. Charakterystyczne dla tego tańca jest praca korpusu – contraction, release, a także upadki i podnoszenie się. Ruch współgra z oddechem tancerza, grawitacją oraz balansowaniem[35].

TANIEC NOWOCZESNY – coraz bardziej oddalając się i łamiąc sztywne zasady tańca klasycznego zrodziła się ta forma tańca. Pierwszą i najbardziej wartościową regułą tego tańca jest wyrażanie emocji. Z tej podstawy wynikło wiele form, m.in.:

• BREAKDANCE – taniec wymagający wyjątkowej siły i sprawności fizycznej
  ze względu na kroki ,,floorworkowe”. Tancerze tej formy określają się mianem b-boy
  i b-girl. Swoje umiejętności weryfikują podczas tzw. batelek, czyli tanecznych bitew, wywodzących się podobnie jak hip hop z ulicy.
• DISCO – taniec bardzo popularny wśród dzieci, wykonywany do muzyki dyskotekowej. Tańczony jest w wymagająco szybkim tempie z wykorzystaniem elementów akrobatycznych i precyzji wykonania, dzięki czemu spotkać się można
  z mianem tańca sportowego.
• DANCEHALL – dynamiczny taniec, wykorzystujący charakterystyczny ruch bioder. Jego korzenie sięgają Jamajki i muzyki raggae.
• AFRO – sama nazwa sugeruje pochodzenie tego tańca z Afryki. Źródłem tej formy
  są tańce rytualne oraz kultura i folklor Afryki. W swej dynamice odzwierciedlają energię i naturę ludzi z tego kontynentu.
• FUNKY – znany z luźnych i improwizowanych kroków, opierających
  się kreatywności i oryginalności tancerza. Taniec ten cechuje luz i optymizm,
  w którym używany jest POPPING, czyli spinanie i rozluźnianie mięśni oraz LOCKING, czyli stopowanie ruchu.
• REGGETON – taniec, biorący początek z Puerto Rico z mocnymi, krótkimi ruchami klatki piersiowej oraz pulsującymi ruchami bioder, a także sławnymi shake’ami
  i izolacjami.

TANIEC TOWARZYSKI – wywodzi się z tańców dworskich, wykonywany w parze. Taniec towarzyski dzieli się na tańce standardowe: walc wiedeński, walc angielski, tango, quicstep, foxtrot; tańce latynoamerykańskie: rumba, cha-cha, pasodoble, jive, samba; oraz tańce użytkowe: charlestone, mambo, rock and roll, salsa, bachata, kizomba.

STEP – wyjątkowo bazujący na rytmie, za pomocą specyficznego obuwia z przymocowanymi metalowymi blaszkami, wydającymi charakterystyczny dźwięk. Wyróżnia się dwa rodzaje stepu: irlandzki – nastawiony tylko na pracę stóp, ze sztywnym korpusem i rękami splecionymi za plecami oraz amerykański – łączący rytm stóp z plastyką ciała dla uzyskania dodatkowego wyrazu ciała.

TANIEC LUDOWY – wynik kultury w poszczególnych krajach. Oparty na tradycyjnej muzyce, stroju i obyczajach. W Polsce ustanowiono pięć tańców narodowych. Należą
do nich: polonez, mazur, oberek, kujawiak i krakowiak, cechujące się oryginalnością rytmu
i akcentów.

TAŃCE ORIENTALNE – czerpiące z obszarów arabskich i azjatyckich. Charakteryzują
się uwydatnianiem pracy bioder, wyjątkowością pracy rąk i osobliwymi strojami[36].

 

2.3.         Wpływ tańca na rozwój fizyczny dziecka.

 

Taniec jest obiektem badań wielu dziedzin nauki, np. choreologia, teatrologia, medycyna, socjologia, etiologia, historia. Sądzi się, że to najstarszy rodzaj sztuki
i  najbardziej pierwotny wyraz działalności artystycznej ludzi, który wiąże się z potrzebą przekazywania uczuć i emocji poprzez ruch i gest. Traktowany jest jako jeden z pierwszych sposobów komunikacji międzyludzkiej, a także formowania relacji wspólnoty. Nie można zapomnieć, że jest też istotnym narzędziem rozrywki i zabawy. Dzięki niemu zyskujemy odpoczynek psychiczny i możemy zapomnieć o trudach dnia codziennego. Wreszcie taniec wynika z naturalnej potrzeby ruchu i jest formą aktywności fizycznej, którą lubią niemal wszyscy. Uniwersalnie i pożytecznie wpływa na rozwój dzieci i młodzieży, dlatego prowadzenie zajęć muzyczno-tanecznych jest pożądane i głęboko zasadne[37].

Ustalając wpływ tańca na rozwój fizyczny zajmiemy się poszczególnymi układami organizmu ludzkiego:

1. Układ ruchu – dzięki ćwiczeniom ogólnorozwojowym zawartym w czasie zajęć tanecznych, ruchomość w stawach zwiększa się, minimalizuje
   się niebezpieczeństwo kontuzji stawów, w tym zwyrodnień, spowodowanych przerostem tkanki łącznej oraz nawarstwianiem się kolagenu itp., stabilizuje
   się układ kostny, wzmacnia siłę i wytrzymałość mięśni, zwłaszcza mięśnie głębokie – stabilizujące ciało. Dodatkowo poprzez pobudzony metabolizm
   w mięśniach zwiększa się poziom glikogenu, potasu i związków fosforowych. Wiąże się to z superkompensacją, czyli wzrostem zdolności organizmu
   do wysiłku. Przemyślane i systematycznie wykonywane ćwiczenia powodują zmiany czynnościowe oraz strukturalne tkanek i narządów. Ma to związek
   z tzw. podnietami do aktywności, które są fundamentalnym bodźcem zachowującym żywotność każdej komórki. Warto również wspomnieć
   o polepszającej się pamięci ruchowej.
2. układ krążenia – poprawieniu ulega przepływ krwi do mózgu, dzięki czemu mózg pracuje sprawniej, wzrasta zdolność koncentracji uwagi i kondycja intelektualna,
   w efekcie czego wyniki w szkole mogą się polepszyć. Sprawny przepływ krwi
   w całym organizmie wpływa też na lepsze utlenienie i odżywienie komórek ciała,
   a także zmniejszenie ryzyka chorób układu krążenia[38].
3. układ nerwowy – taniec w znakomity sposób pozwala lepiej radzić sobie
   ze stresem i napięciami nerwowymi, powoduje sprawniejsze minięcie gorszego samopoczucia i postaw kompleksowych oraz wspomaga leczenie stanów depresyjnych. Zwłaszcza po intensywnym wysiłku umysłowym pomaga
   się odprężyć. Ma to związek z tzw. fenomenem Sieczenowa, który wypracował zasadę przemienności wysiłku. Sieczenow stwierdził, że prawa ręka regeneruje
   się szybciej, jeśli podczas jej odpoczynku aktywna jest lewa ręka. Tak więc warto odpoczywać aktywnie po pracy umysłowej i ona odwrót. Zajęcia taneczne powodują aktywację prawej półkuli mózgowej, właściwej aktywności artystycznej i orientacji przestrzennej. Zgodnie z zasadą Sieczenowa podczas pracy prawej półkuli, wypoczywa lewa półkula mózgu, która jest odpowiedzialna za pracę intelektualną człowieka[39]. Obserwuje się również, że dzięki aktywności fizycznej mózg produkuje nowe komórki nerwowe w tzw. zakręcie zębatym hipokampu. Powstają również nowe neurony, które po otrzymaniu sygnału chemicznego
   z mięśni, stymulują wydzielanie mózgopochodnego czynnika wzrostu nerwów BDNF. Wpływa to poprawę pamięci, podzielności i skupienia uwagi, a także opóźnienie regresji zdolności poznawczych[40].
4. układ dokrewny – obejmuje różne gruczoły rozmieszczone w naszym ciele, które są odpowiedzialne za produkcję hormonów. Te substancje wpływają na wiele tkanek
   i narządów, a zatem regulują procesy metaboliczne i fizjologiczne zachodzące
   w układach w całym ciele. Ćwiczenia fizyczne powodują uwalnianie niektórych hormonów, które wspierają korzystne zmiany adaptacyjne. Przykładem może być hormon wzrostu, którego działanie pozytywnie wpływa na skład ciała pod względem masy beztłuszczowej, gęstości kości i redukcji tłuszczu trzewnego.
5. układ oddechowy – zajęcia taneczne zawierają sporą część ćwiczeń aerobowych, które wzmacniają mięśnie oddechowe, poprawiają funkcje płuc i wydolność oddechową. Dzięki pogłębieniu i regulacji oddechu, do komórek organizmu dostarczany jest tlen, zmniejszający zmęczenie.

Oczywistym jest fakt, że taniec ma pozytywny wpływ na zdolności motoryczne: gibkość, szybkość, skoczność, szybkość i wytrzymałość. Dzięki choreografiom opartym
o kroki taneczne w różnych kierunkach i na różnych poziomach (skoki, pady) poprawia
się orientacja czasowo-przestrzenna, a także koordynacja ruchowa oraz świadomość ciała
i ruchu. Warto również wspomnieć o korzyściach socjologicznych takich jak: integracja grupy, umiejętność współdziałania w zespole, a także pokonywanie barier komunikacyjnych, zwiększenie pewności siebie i poczucia własnej wartości.

2.4.         Rola tańca w realizacji celów wychowania fizycznego.

 

W procesie wychowania w kulturze fizycznej wszelkie aktywności sportowe
i rekreacyjne, w tym taniec, w dużej mierze pomaga kształtować charakter. Tym samym przeciwdziałać rozpowszechnianiu się demoralizujących działań i chuligaństwa. ONZ, UNESCO i UNICEF podkreślają rolę aktywności sportowych w prewencji zachowań antyspołecznych, wpajaniu tolerancji. Podobnie Unia Europejska wydała zalecenia, by proces promocji aktywności fizycznej był syntezą zajęć wychowania fizycznego w szkole oraz działań dodatkowych, organizowanych w różny sposób, realizowanych w atrakcyjny sposób.
W badaniach wskazano, iż poziom wiedzy tych uczniów, którzy są aktywni sportowo, często okazywał się wyższy niż pozostałych. Chęć rozwoju fizycznego łączy się również
z ambitnym podejściem do innych aspektów życia.

Wiesław Osiński zaznacza potrzebę zaspokojenia sfery estetycznej, którą znakomicie realizuje taniec. W tym znaczeniu nie jest on tylko sztuką, ponieważ jako realizator estetycznych kryteriów, jest istotnym łącznikiem sportu i tańca. Jednocześnie zauważa potrzebę indywidualnego podejścia do dzieci w zakresie ćwiczeń, a w szczególności należy brać pod uwagę ich możliwości fizyczne i pasje. W sytuacji do czynienia z uczniami
z nadwagą i otyłością kolejnym warunkiem jest dostarczenie przyjemności z wykonywania ćwiczeń. Przywołuje podstawę programową z 2009 roku, w której wyszczególniono 7 grup tematycznych. Na szóstym miejscu, jako osobny blok wymieniony został taniec, dla realizacji postulatu o potrzebach ucznia, realizowaniu jego zainteresowań oraz budowaniu świadomość własnej wartości[41].

Młodzikowska i Tukiendorf w połączeniu ruchu i muzyki upatrują atrakcyjności
dla wychowania fizycznego. Uważają, że nauczyciel wychowania fizycznego powinien mieć świadomość, jakie znaczenie muzyczno-ruchowe i jaką formę mają ćwiczenia, które prowadzi. Zajęcia z elementami muzyki i ruchu mogą objąć całą lekcję lub być jej częścią, np. jako rozgrzewka bądź część końcowa. Używanie muzyki podczas zajęć upraszcza realizację zadania, a w dodatku stanowi bardzo dobre narzędzie pedagogiczne
w przeprowadzeniu tematu jako element zarówno mobilizujący i dyscyplinujący. Autorki zauważają mniejsze zmęczenie, wynikające z obecności muzyki w trakcie ćwiczeń i ruchu. Według nich zajęcia muzyczno-ruchowe poprawiają orientację w przestrzeni, odprężają, uczą pracy w zespole, kształtują skoczność, gibkość, zwinność i koordynację ruchową[42].

Barbara Kulesza wskazuje na wielostronny i wieloznaczny wpływ zajęć muzyczno-ruchowych jako integralnej części zajęć lekcji wychowania fizycznego. ,,Nauczanie tańca powinno mieć na względzie podniesienie, pobudzenie i harmonizowanie fizycznych, intelektualnych i emocjonalnych aspektów rosnącego dziecka”. Różnorodność ruchów
w tańcu wykonana sprawnie umożliwia wszechstronny rozwój organizmu. Odpowiednio dobrane ćwiczenia taneczne doskonalą wybrane cechy motoryczne. Stosując kombinacje ruchowe z adekwatną muzyką usprawnia się wytrzymałość, skoczność, zwinność, swobodę
i płynność ruchów. Autorka podkreśla znaczącą relację ruchów ciała – tańca i emocji. Odczuwając przyjemność z płynnego ruchu do muzyki niweluje się nadmierny stres, poprawia się samopoczucie. Celem tej formy wychowania fizycznego jest uspołecznienie uczniów
i nauka działania w grupie. Ciekawym wnioskiem jest, że taniec kształtuje umiejętność zmieniania i odwracalności postrzegania w oparciu o doświadczenie ruchowe. Wymienione także zostały treści zajęć muzyczno-ruchowych z wychowania fizycznego
w formie zabaw tanecznych, poznania kroków i figur tańców narodowych, regionalnych
i towarzyskich, a także pracy nad koordynacją i zharmonizowaniu ruchów ciała z muzyką
i rytmem. Biorąc pod uwagę uwzględnienie form muzyczno-ruchowych we wszystkich etapach szkoły, trzeba przyznać znaczny ich wpływ na rozwój organizmu i osobowości,
a zwłaszcza na zyskanie świadomości możliwości twórczych, zdolności ruchowych
i przekonania o własnej wartości[43]

 

Rozdział 3. Założenia metodologiczne badań.

3.1. Cel i przedmiot badań.

 

            Zdarzenia, które się powtarzają i istnieje możliwość potwierdzenia ich zgodności
bądź zaprzeczenia im drogą empiryczną są przedmiotem badań naukowych. Przykładem może być powiązanie aktywności fizycznej ze sprawnością pracy układów krążenia
i oddechowego, które badane i potwierdzane było wiele razy, oraz wysunięcie wniosku, jaki wpływ na zdrowie ma pasywny tryb życia. Biorąc pod uwagę przedmiot badań można wyróżnić dwie grupy nauk: formalne i realne. Nauki realne dotyczą badań nad faktycznymi składowymi rzeczywistości i wskazywaniem, czy występują między nimi stałe relacje. Kolejny podział nauk realnych zależny jest od przynależności badanego przedmiotu do świata natury – nauki przyrodnicze bądź kultury – nauki humanistyczne. Do badań z dziedziny nauk humanistycznym zaliczane są przedmioty z zakresu socjologii, historii, psychologii
i pedagogiki. Natomiast w naukach przyrodniczych rozróżnia się kategorię fizyczną
i biologiczną, a w niej anatomię, fizjologię, antropologię i ekologię. Jednak badania, które opisywane są w tej pracy dotyczą dziedziny – wychowania fizycznego, której nie da się sklasyfikować według powyżej opisanego schematu ze względu na interdyscyplinarny charakter[44].

Generalizując, cel badań dotyczy poszukiwań odpowiedzi na zajmujące badaczy pytania. Poprzez warianty tych pytań, nauce przypisuje się określone funkcje. Funkcja opisowa, inaczej deskrytptywna odnosi się do odpowiedzi na pytanie: Jak jest?,  funkcja wyjaśniająca, inaczej eksplanacyjna obejmuje odpowiedzi na pytanie: Dlaczego tak jest?, funkcja prognostyczna przypisana jest do odpowiedzi na pytanie: Jak będzie?, natomiast funkcja praktyczna, inaczej ingerencyjna wyjaśnia pytanie: Jak działać, żeby zmienić? Pytanie stawiane w niniejszej pracy: Jaka jest rola tańca w realizacji celów wychowania fizycznego?, realizuje funkcję eksplanacyjną nauki[45].

W badaniu wzięło udział 33 dziewczęta w wieku 13-14 lat, które uczęszczają
do Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka nr 22 w Płocku. Uczennice zostały podzielone na dwie grupy. W pierwszej grupie znalazły się osoby, które oprócz zajęć wychowania fizycznego, realizowanych w szkole, uczęszczają również
na dodatkowe zajęcia taneczne. Drugą grupę stanowiły uczennice, których jedyną zorganizowaną aktywnością fizyczną były lekcje wychowania fizycznego w szkole. Celem badania było sprawdzenie sprawności motorycznych u dziewcząt z obydwu grup, porównanie wyników i stwierdzenie, czy taniec ma wpływ na poprawę sprawności fizycznej dzieci,
a zatem jaka jest rola tańca w realizacji celów wychowania fizycznego. Badanymi zdolnościami motorycznymi były: siła, szybkość, skoczność, wytrzymałość, gibkość
i zwinność

3.2. Problemy i hipotezy badawcze.

Zanim wysunięte zostaną problemy badawcze i wskazane hipotezy, warto zwrócić uwagę na definicję problemu badawczego. Mieczysław Łobocki stanowczo podkreśla, że nie każde postawione pytanie może być problemem badawczym. Aby pytanie zyskało miano problemu badawczego, musi zostać spełniony warunek zaistnienia procesu dojścia do odpowiedzi. Inaczej mówiąc należy wykonać pracę, przeprowadzić badania, dociekać odpowiedzi. Pytanie, na które można uzyskać gotową, bezpośrednią odpowiedź nie jest więc problemem badawczym. Natomiast starannie i prawidłowo określone pytanie decyduje o sukcesie
w procesie badania i często jest bardziej wartościowe pod względem rozwoju danej dziedziny aniżeli samo jego rozstrzyganie[46]. Biorąc pod uwagę powyższe informacje, sformułowane problemy badawcze tej pracy są następujące:

1. Czy taniec ma wpływ na poprawę sprawności fizycznej dzieci?,

Jeśli tak:

2. Czy taniec wpływa na poprawę wszystkich zdolności motorycznych jednakowo?
3. Jaka jest rola tańca w realizacji celów wychowania fizycznego?

Problemy badawcze są fundamentem formułowania hipotez. Hipoteza to założenie, które określa zależności dwóch zjawisk. W wyniku prowadzonych badań, może zostać potwierdzona, jeśli zebrane dowody wskazują na przedstawione zależności bądź obalona, jeśli nie uda
się zdobyć takich argumentów lub wykażą one fałszywość hipotezy . Z pewnością musi być precyzyjna dla zwężenia obszaru swojej treści oraz odwoływać się do wartościowej wiedzy naukowej. W poniższej pracy wskazane zostały następujące hipotezy:

1. Taniec ma wpływ na poprawę sprawności fizycznej dzieci.
2. Taniec w  największym stopniu poprawia gibkość dzieci.
3. Taniec realizuje większość celów wychowania fizycznego.

Problemy badawcze i hipotezy wskazują dobór techniki i narzędzi potrzebnych
do poszukiwania odpowiedzi[47].

 

3.3. Metody, techniki i narzędzia wykorzystywane w badaniach.

Tadeusz Pilch bardzo dokładnie wyjaśnia różnice i zależności pomiędzy metodami, technikami a narzędziami badawczymi. Najogólniej rzecz biorąc metody badawcze
są określeniem o największym zakresie i dotyczy generalnej idei badań z teoretycznymi
i praktycznymi założeniami działania. Techniki badawcze są czynnościami stosowanymi, które warunkuje wybór metody. Natomiast narzędzie badawcze są przedmiotami, za pomocą których realizowana będzie technika badawcza[48].

Metodą poniższej pracy jest  pomiar zdolności motorycznych za pomocą Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej, a także pomiar wysokości i masy ciała.

Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej składa się z ośmiu prób ruchowych:

1. ,,Bieg na dystansie 50 m;
2. Skok w dal z miejsca;
3. Biegi przedłużone na dystansie 800 m;
4. Pomiar siły dłoni za pomocą dynamometra;
5. Pomiar siły względnej: zwis na ugiętych rękach;
6. Bieg wahadłowy na dystansie 4×10 m z przenoszeniem klocków;
7. Siady z leżenia tyłem w czasie 30 sekund;
8. Skłon tułowia w przód w staniu[49]”.

Instrukcja realizacji prób:

Bieg na dystansie 50 m – szybkość.

Uczeń ustawia się do pozycji startu wysokiego przed linią na komendę ,,na miejsca”. Następnie na sygnał rozpoczyna bieg, starając się przebiec dystans z największą możliwą prędkością. Meta powinna zostać wyznaczona dalej niż 50 m, jednak czas mierzy
się do chwili przekroczenia 50 m. Wykonane powinny zostać dwie próby, z których zapisuje się wynik z krótszym czasem z dokładnością do 0,1 s. Powierzchnia powinna
być odpowiednio przygotowana, równa z oznaczeniem linii startu, 50 m i mety.

Skok w dal z miejsca – siła eksplozywna.

Uczeń staje na linii startowej usytuowanej w odległości 1 metra od ułożonych jeden
za drugim, twardych materacy gimnastycznych. Z lekkiego rozkroku, po wykonaniu zamachu rękami w tył, pochyleniu się do przodu i ugięciu kolan, wybija się i skacze
jak najdalej na materace. Wynik ustalany jest do najbliższego od startu punktu postawionej pięty i mierzony z dokładnością do 1 centymetra. Zapisany zostaje lepszy wynik z dwóch prób.

Bieg przedłużony na dystansie 800 m – wytrzymałość.

Uczeń staje w pozycji startu wysokiego przed linią startową i na hasło rozpoczyna bieg po bieżni lekkoatletycznej, bądź po odpowiednio przygotowanej, równej, twardej
i wyznaczonej trasie pozbawionej ostrych zakrętów. Do wykorzystania ma jedną próbę, która liczona jest z dokładnością do 1 sekundy. Należy pamiętać, by próba biegu wytrzymałościowego poprzedzona była odpowiednią ilością treningów przygotowujących tak, by uczeń miał świadomość swoich możliwości w zakresie doboru tempa biegu
i rozłożenia sił.

Pomiar siły dłoni za pomocą dynamometra.

Uczeń, stojąc w lekkim rozkroku, ściska dynamometr ręką silniejszą. Należy pamiętać, aby urządzenie przed pomiarem zostało sprawdzone. Badany powinien mieć opuszczone oba ramiona i nie dotykać ręką z dynamometrem żadnej części ciała. Wykonuje się dwie próby, z których zapisany zostaje lepszy wynik, mierzony
w kilogramach.

 

Zwis na ugiętych rękach – siła rąk i barków.

Uczeń zawisa na drążku trzymając go nachwytem z rękami ustawionymi na szerokość barków i ugiętymi w stawach łokciowych. Broda badanego powinna znajdować się nad drążkiem, a próba trwa do momentu, kiedy uczeń opuści się tak, że linia oczu opadnie poniżej linii drążka. Do rozpoczęcia próby można wykorzystać krzesło. Wynik
raz wykonanej próby zapisuję się z dokładnością do 0,1 sekundy.

Bieg wahadłowy na dystansie 4×10 m – zwinność.

Uczeń staje przed linią startową w pozycji startu wysokiego. W odległości 10 metrów znajduje się druga linia, za którą ustawione są dwa klocki. Na sygnał badany rozpoczyna bieg do drugiej linii, zabiera stamtąd jeden klocek, biegnie z nim z powrotem do pierwszej linii. Odkłada go za linią, biegnie po drugi i wraca z nim na metę. Należy zwrócić uwagę, że klocki nie mogą zostać rzucone, a także odłożone powinny zostać za linią. Uczeń podejmuje dwie próby, a zapisany zostaje wynik lepszej próby z dokładnością do 0,1 s.

Siady z leżenia tyłem w czasie 30 sekund – siła mięśni brzucha.

Uczeń wykonuje leżenie tyłem z ugiętymi nogami w stawach kolanowych pod kątem 90 stopni, rozstawionymi na około 30 cm. Pomocnik przytrzymuje mu stopy, aby cała podeszwa dotykała podłoża. Na sygnał badany wykonuje w jak najszybszym czasie skłony
w przód do pełnego siadu i wraca na materac tak, by plecy i ręce złożone na karku dotknęły
do podłoża. Próba wykonywana jest tylko jeden raz i trwa 30 sekund. Zapisana zostaje ilość pełnych cykli – siad i powrót do leżenia.

Skłon tułowia w przód w staniu – gibkość.

Uczeń staje bez obuwia ze złączonymi stopami i prostymi nogami w stawach kolanowych na ławce gimnastycznej, do której przymocowana jest linijka z podziałką
w centymetrach. Badany wykonuje płynny skłon starając się sięgnąć palcami jak najniżej
i utrzymać pozycję przez 2 sekundy. Jeżeli dotknie powierzchni, na której stoi otrzymuje wynik równy 0. Każdy centymetr brakujący do poziomu 0 dostaje wynik ujemny, a każdy centymetr poniżej poziomu 0 – wynik dodatni[50].

Próby wykonywane były w ciągu dwóch dni, zgodnie z rekomendacją. Na potrzeby badania wykorzystano siedem z ośmiu prób Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej. Nie wykorzystano próby siły dłoni.  Pierwszego dnia przeprowadzone zostały pierwsze trzy próby, drugiego pozostałe cztery. Przed rozpoczęciem prób, zastosowana została dokładna rozgrzewka, a dziewczęta ćwiczyły w odpowiednim stroju. Każda z prób została dokładnie wyjaśniona według instrukcji. Badanie zostało zrealizowane w głównej mierze na sali gimnastycznej. Wyjątkiem była próba biegu na 800 m, którą przeprowadzono na boisku szkolnym. Narzędzia wykorzystane w badaniu to: materac gimnastyczny, drabinka gimnastyczna, ławka gimnastyczna, drążek gimnastyczny
i klocki[51].

3.4. Teren badań i charakterystyka badanych osób.

Terenem badań była Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 22
im. Janusza Korczaka w Płocku, w której uczy się 1124 uczniów w 51 klasach.

Szkoła dysponuje bardzo dobrze wyposażonym zapleczem sportowym w postaci dużej sali gimnastycznej, dzielonej na trzy sektory, sali gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej, siłowni, sali do zajęć integracji sensorycznej oraz dostęp do miejskiej pływalni ,,Podolanka”. Natomiast sportowe obiekty szkoły znajdujące się na zewnątrz to boisko szkolne zaopatrzone w bieżnię, a także boiska do piłki nożnej, piłki koszykowej i kort do tenisa ziemnego.

W szkole jest 9 klas szóstych, w tym dwie klasy integracyjne i jedna klasa sportowa, i 6 klas siódmych, w tym po jednej klasie integracyjnej i sportowej. Spośród uczennic tych klas wybranych zostało do badań 33 dziewcząt – 8 z klas szóstych i 25 z klas siódmych.
Pod względem wieku: 19 badanych dziewcząt z rocznika 2007 i 14 z rocznika 2006. Szesnaście z nich od 4 lat uczęszcza na zajęcia taneczne do Studia Tańca Fame w Płocku, jedna obecnie tańczy w zespole SWPW Impresja, szesnaście zaś z aktywnością fizyczną
ma do czynienia tylko na lekcjach wychowania fizycznego w szkole. Treningi taneczne realizowane są w wymiarze dwóch treningów w tygodniu, trwających półtorej godziny. Dodatkowo dwa razy w roku tancerki biorą udział w obozach 7-10-dniowych, podczas których szkolą się w technice tanecznej, poznają różne style tańca, a także pracują nad ogólną sprawnością fizyczną na treningach funkcjonalnych. Warto również wspomnieć o regularnych warsztatach i występach podczas różnorakich turniejów tańca.

 

Rozdział 4. Wyniki badań.

            Wyniki badań obydwu grup zostały porównane w tabelą wyników, a następnie przyznane zostały punkty w skali od 1 do 100. Ponieważ żadna z badanych nie odróżniała
się znacząco wzrostem od rówieśniczek, do wszystkich wyników wykorzystano tablicę wyników według wieku kalendarzowego. Tabele dołączone zostały w załącznikach.

4.1. Wyniki testów dzieci, nie uczęszczających na dodatkowe zajęcia.

Dzięki analizie danych dotyczących wyników próby biegu na 50 m można stwierdzić, że badana z najlepszym wynikiem uzyskała 61 punktów, a uczennica z najsłabszym wynikiem 31 punktów. Średnia uzyskanych punktów wyniosła 50,56 punktów, mediana zaś 52 punkty (Ryc. 1). Z wyliczenia wskaźnika korelacji Pearsona na poziomie 0,7 wynika, że wraz
ze wzrostem masy ciała, czas wykonania próby biegu na 50 metrów wydłuża się,
a więc liczba zdobytych punktów maleje (Ryc. 2).

Rysunek 1.  Wyniki biegu na 50 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

Rysunek 2. Korelacja wyników biegu na 50 m dziewcząt, nie biorących udziału

Analizując dane wyników próby siły eksplozywnej nóg, czyli skoku w dal, okazało się, że najlepszy wynik to 190 centymetrów, dające 64 punkty. Najsłabszy skok miał długość 120 centymetrów, do których przypisano 28 punktów. Średnia punktacja dla tej grupy badanych to 48 punktów, a środkowa wartość 50 punktów (Ryc. 3). Natomiast odchylenie standardowe wyniosło 9 pkt.

Rysunek 3. Wyniki skoku w dal dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

Kolejna analiza dotyczyła próby wytrzymałości za pomocą biegu na 800 metrów. Badana z najlepszym wynikiem w tej grupie, uzyskując czas 247 sekund, czyli
4 minuty i 7 sekund, zdobyła 49 punktów. Ostatni wynik z czasem 363 sekundy, czyli 6 minut i 3 sekundy osiągnął 18 punktów. Z obliczeń średniej punktacji ustalono 40,81 punktów, mediana zaś wyniosła 44,5 punktów (Ryc. 4). Podobnie jak w pierwszej próbie ustalono korelację masy ciała do wyniku, a mianowicie wraz ze wzrostem masy ciała, wydłuża się czas wykonania próby, tym samym dając mniej punktów (Ryc.5).

Rysunek 4.  Wyniki biegu na 800 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

 

Rysunek 5. Korelacja wyników biegu na 800 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

Jedną z bardziej wyrównanych pod kątem wyników, okazała się próba zwisu
na ugiętych rękach w stawach łokciowych. Wytrzymując 11 sekund w zwisie, uczennica zdobyła 54 punkty i ten wynik był najwyższy w grupie. Najkrócej udało się zawisnąć
1 sekundę, co dawało 45 punktów (Ryc. 6). Zarówno średnia uzyskanych punktów
jak i mediana wyniosły 49 punktów, a odchylenie standardowe 2,55 punktów.

Rysunek 6. Wyniki zwisu na ugiętych rękach dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

Rozpatrując wyniki próby zwinności poprzez bieg wahadłowy 4×10 metrów, ustalono najlepszy wynik na poziomie 55 punktów, wykonując próbę w ciągu 12,1 sekundy. Najdłuższy czas wyniósł 14,5 sekundy, a tym samym 35 punktów. Podobnie
jak w poprzedniej próbie średnia i mediana są do siebie zbliżone, kolejno 47,13 i 47 punktów (Ryc. 7). Kolejny raz można ustalając wskaźnik korelacji Pearsona na poziomie 0,6, zauważa się zależność polegającą na tym, że wraz ze wzrostem masy ciała wydłuża się czas wykonania zadania i zmniejsza liczba uzyskanych punktów (Ryc. 8). Warto zwrócić uwagę, że wykresy korelacji mają analogiczny kształt.

Rysunek 7. Wyniki biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

Rysunek 8. Korelacja wyników biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach
z masą ciała.

 

 

Dokonując analizy rezultatów próby siły mięśni brzucha wykazano najlepszy wynik, uzyskując 60 punktów poprzez wykonanie 27 powtórzeń siadu z leżenia tyłem. Wynik
z najniższą punktacją w postaci 42 punktów, ustaliła badana z uzyskanymi 19 powtórzeniami. Średnia punktów wyniosła 53,13 punktów, mediana zaś 54 punktów (Ryc. 9). Wyliczono 5,29 punktów dla odchylenia standardowego.

 

Rysunek 9. Wyniki siadów z leżenia dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

 

Z badań wyników ostatniej próby gibkości wykazano najlepszy wynik na poziomie 55 punktów, a najsłabszy 26 punktów. Różnicą 20 centymetrów między tymi wynikami, ustaloną najwyższą wariancję spośród wszystkich prób – 84,15 punktów. Stwierdzono 44,81 punktów dla średniej punktów w tej grupie, natomiast 46,5 punktów jest środkową wartością (Ryc. 10).

 

Rysunek 10. Wyniki skłonu tułowia w przód dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

 

Ogółem średnia punktów dla całej grupy to 333,5 punktów. Uczennica z najwyższym wynikiem uzyskała 379 punktów, zaś z najmniejszym – 238. Próbą, w której wykazano najsłabsze rezultaty, okazała się próba wytrzymałości. Badane najlepiej z kolei poradziły sobie z próbą siły mięśni brzucha (Ryc. 11).

Rysunek 11. Średnia punktów wszystkich prób dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach.

 

4.2. Wyniki testów dzieci, uczęszczających na dodatkowe zajęcia.

 

Z porównania wyników próby szybkości na podstawie biegu na 50 metrów można stwierdzić najlepszy wynik w postaci 72 punktów z czasem 7,5 sekundy, a także najsłabszy uzyskując 55 punktów z czasem 8,5 sekundy. Wyliczono średnią punktów na poziomie 62,53 punkty. Wartość środkowa była podobna i wyniosła 62 punkty (Ryc. 12).

Rysunek 12. Wyniki biegu na 50 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

Z rezultatów próby skoku w dal stwierdzono, że uczennica skacząc na odległość 200 centymetrów, uzyskała najwyższy wynik – 69 punktów. Najkrótszy skok wykonała badana
na odległość 160 cm, zdobywając 50 punktów. Obliczenia średniej punktów wyniosły 60 punktów, zaś mediany – 61 punktów (Ryc. 13). Warto zwrócić uwagę na ustalenie korelacji
na poziomie 0,7 polegającej na tym, że wraz ze wzrostem wysokości ciała, wzrasta długość skoku (Ryc. 14).

Rysunek 13. Wyniki skoku w dal dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Rysunek 14. Korelacja wyników skoku w dal dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych z wysokością ciała.

 

Z analizy kolejnej próby wytrzymałości wykazano najwyższy wynik 57 punktów
dla uczennicy z czasem 218 sekund, czyli 3 minuty i 38 sekund, a najsłabszy – 45 punktów dla badanej z czasem 262 sekundy, czyli 4 minuty i 22 sekundy. Dla wartość średniej ustalono 51 punktów, natomiast dla mediany 52 punkty (Ryc. 15). Próba biegu na 800 metrów była najbardziej wyrównana pod względem wyników, co ukazuje odchylenie standardowe
na poziomie 3,89 punktów.

Rysunek 15. Wyniki biegu na 800 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Przyglądając się wynikom próby siły ramion i barków w postaci zwisu na ugiętych rękach w stawach łokciowych udokumentowano najlepszy wynik, wytrzymując w zwisie 28 sekund i zyskując 65 punktów oraz najsłabszy wynik – 5 sekund i 49 punktów. Średnia uzyskanych punktów wyniosła 54,18 punktów, a środkowa wartość 52 punkty (Ryc. 16).

 

Rysunek 16. Wyniki biegu na zwisu na ugiętych rękach dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Kolejno zostały rozpatrzone rezultaty próby zwinności. Uczennica wykonując bieg wahadłowy 4×10 metrów w czasie 9,8 sekundy zdobyła najwięcej punktów – 76. Najdłuższy czas osiągnęła uczennica realizując próbę w ciągu 11,3 sekundy, zyskując 63 punkty. Średnia punktacja dla tej grupy badanych to 68,65 punktów, a mediana 68 punktów (Ryc. 17)

Rysunek 17. Wyniki biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Próba siły brzucha wykazała najwyższy wynik 72 punktów przy 33 powtórzeniach ćwiczenia, a także najsłabszy 52 punkty przy 23 powtórzeniach. Zarówno średnia punktów,
jak i wartość środkowa obliczone zostały na tym samym poziomie 62 punktów (Ryc. 18).

 

Rysunek 18. Wyniki siadów z leżenia dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Analizując ostatnią próbę gibkości zauważono najwyższy poziom odchylenia standardowego ze wszystkich prób – 6,61 punktów. Najbardziej gibka badana wykonała skłon o 20 centymetrów poniżej poziomu stóp i uzyskała 71 punktów. Najmniej punktów – 47 zdobyła uczennica sięgając palcami 5 centymetrów niżej niż poziom stóp. Z obliczeń średniej punktacji ustalono 55,76 punktów, mediana zaś wyniosła 55 punktów (Ryc. 19).

Rysunek 19. Wyniki skłonu tułowia dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

Podsumowując wszystkie próby przeprowadzone w tej grupie najwyższe wyniki zrealizowano w próbie zwinności. Średnia punktów wyniosła 68,65 punktów. Najniższą średnią punktów stwierdzono w próbie wytrzymałości – 51 (Ryc. 20). Ze wszystkich prób średnią punktów ustalono na poziomie 414,18 punktów. Uczennica z najwyższym wynikiem zdobyła 477 punktów, a z najniższym 371 punktów.

 

Rysunek 20. Średnia punktów wszystkich prób dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

 

 

Dyskusja.

 

Analiza danych ustalonych w wyniku badań obydwu grup pozwoliła wykazać poziom zdolności motorycznych dziewcząt. Badane, które biorą udział w dodatkowych zajęciach tańca miały wyższą średnią punktację we wszystkich przeprowadzonych próbach. Rezultaty dziewcząt, nie biorących udziału w żadnych dodatkowych zajęciach charakteryzowały
się niższym poziomem sprawności motorycznej pod względem szybkości – 11,97 punktów, siły eksplozywnej nóg – 11,94 punktów, wytrzymałości – 10,19 punktów, siły ramion – 5,18, zwinności – 21,52 punktów, siły mięśni brzucha – 8,87 punktów oraz gibkości – 10,95 punktów (Ryc. 21). Największe różnice odnotowano biorąc pod uwagę wyniki próby zwinności – 21,52 punktów. Najbardziej zbliżone wyniki dotyczą próby siły ramion – różnica 5,18 punktów. Ustalono, że obydwie grupy najsłabiej radziły sobie z próbą wytrzymałości – 51 średnia punktów tancerek, 40,81 średnia punktów ,,nie tancerek”. Grupa badanych, które uczęszczają na dodatkowe zajęcia taneczne najwyższe rezultaty uzyskała w próbie zwinności – 68,65. Natomiast grupa dziewcząt, których jedyną zorganizowaną aktywnością są zajęcia wychowania fizycznego w szkole najlepszy wynik zyskała w próbie siły mięśni brzucha – średnia punktów 53,13.

 

Rysunek 21. Średnia punktów wszystkich prób obydwu grup.

 

W grupie osób, które nie trenują taniec wykazano korelację prób biegowych z masą ciała. Mianowicie wraz ze wzrostem masy ciała, wzrasta czas wykonania zadania i maleje liczba zdobytych punktów. W drugiej grupie nie ustalono podobnej zależności. Może mieć
to związek z większą ilością tkanki mięśniowej w tej grupie, która wpływa na wzrost masy ciała, ale nie prowadzi do pogorszenia wyników sprawności fizycznej we wspomnianym zakresie. Stwierdzono natomiast korelacje wzrostu do długości skoku w dal.
Wraz ze wzrostem wysokości ciała wzrasta długość skoku w dal, a także zdobyta punktacja.

Biorąc pod uwagę odchylenia standardowe w obydwu grupach najbardziej zróżnicowane były wyniki próby gibkości. W grupie dziewcząt tańczących ustalono odchylenie na poziomie 6,61 punktów. W grupie badanych nietańczących odchylenie standardowe wyniosło 9,17 punktów. Najbardziej wyrównane wyniki badań w grupie osób, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych ustalone zostały w próbie wytrzymałości. Odchylenie standardowe obliczono na 3,89 punktów. Z kolei w grupie osób, nie biorących udziału
w zajęciach dodatkowych najmniejszym odchyleniem standardowym charakteryzuje się próba siły ramion – 2,55 punktów (Ryc. 22).

 

Rysunek 22. Odchylenie standardowe dla wszystkich prób obydwu grup.

 

Wnioski.

 

Na podstawie przeprowadzonych badań oraz uzyskanych dzięki nim wynikom można postawić następujące wnioski:

1. Badane, które uczęszczają na dodatkowe zajęcia taneczne uzyskały lepsze rezultaty we wszystkich próbach niż uczennice, które nie biorą udziału w dodatkowych zajęciach. Powyższe wyniki potwierdzają pierwszą hipotezę mówiącą o tym, że taniec ma wpływ na poprawę sprawności fizycznej dzieci.
2. Zebrane dane dowodzą, że taniec najbardziej wpływa na poprawę zwinności tancerek. W następnej kolejności znacząco poprawia zarówno siłę eksplozywną nóg oraz szybkość. Na środku klasyfikacji znajduje się poprawa gibkości i wytrzymałości. Następnie w mniejszym stopniu taniec poprawia siłę mięśni brzucha. Najmniejszy wpływ miał na poprawę siły mięśni ramion. Biorąc pod uwagę powyższy wniosek należy zaprzeczyć drugiej hipotezie, która wskazywała, iż taniec w największym stopniu poprawia gibkość.
3. Na podstawie obserwacji uczennic, biorących udział w zajęciach tanecznych, stwierdzono, że wykonując samemu pod kontrolą osoby przeprowadzającej badania, pomiary masy i wielkości ciała zrealizowany został cel  opisany w rozdziale 1.1., mówiący o umiejętności rozpoznawania i oceniania rozwoju i sprawności fizycznej. Podczas badań zaobserwowano również stosowanie zasad bezpieczeństwa
   przy przygotowaniu i wykonywaniu prób. Wyniki badań jasno wskazują na poprawę wszystkich zdolności motorycznych, tym samym spełniony został cel aktywności fizycznej. Dodatkowo badane angażując się w dodatkową pozaszkolną aktywność fizyczną wpisują się w ramy edukacji zdrowotnej. Poprzez działanie w zespole oraz uczestnictwo w różnego rodzaju turniejach tanecznych można wykazać wpływ tańca
   na kompetencje społeczne dziewcząt. Na podstawie powyższych ustaleń można potwierdzić trzecią hipotezę zakładającą, że taniec realizuje większość celów wychowania fizycznego.

 

Bibliografia.

 

1. Ambroży T., Ambroży D. (red.): Teoria i praktyka w nowoczesnych i tradycyjnych formach gimnastyki i tańca, AWF, Kraków 2010
2. Bernard A., Wessel-Therhorn D., Taniec jazzowy, ISKRY, Warszawa 2000
3. Chłoń-Domińczak A. (red.): Regionalne uwarunkowania decyzji edukacyjnych – wybrane aspekty, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015
4. Czechlewska Z., Historia tańca, SBM, Warszawa 2018
5. Demel M., Skład A., Teoria wychowania fizycznego, Wydanie IV, PWN, Warszawa 1986
6. Dobosz J., Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych, AWF, Warszawa 2012
7. Dziennik Ustaw 2017, pozycja 1322
8. Fredyk A., Smol E. (red.): Taniec, rytm, muzyka w nauce i praktyce, AWF, Katowice 2014
9. Grabowski H., Wykłady z metodologii badań empirycznych, Impuls, Kraków 2013
10. Kierczak U., Rusz się człowieku. Program wychowania fizycznego dla szkoły podstawowej, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2017
11. Kulesza B., Taniec w edukacji szkolnej, Wydawnictwo DJ & Barbara Kulesza, Gdańsk 2000
12. Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Wydanie VII, Impuls, Kraków 2009
13. Młodzikowska M., Tukiendorf Cz., Formy muzyczno-ruchowe w szkolnym wychowaniu fizycznym, Wydanie III poprawione i uzupełnione, AWF, Warszawa 1995
14. Osiński W., Teoria wychowania fizycznego, AWF, Poznań 2011
15. Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Wydanie drugie poprawione i rozszerzone, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Kraków 1998
16. Pilicz S., Przewęda R., Dobosz J., Nowacka-Dobosz S., Punktacja sprawności fizycznej młodzieży polskiej wg Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej. Kryteria pomiaru wydolności organizmu testem Coopera, AWF, Warszawa 2005
17. I. Turska, Krótki zarys historii tańca i baletu, PWM, Kraków 1983
18. Wojtuń-Sikora W., Znaczenie tańca i form muzyczno-ruchowych w psychofizycznym rozwoju dzieci i młodzieży, [data dostępu 12.05.2020] – https://docplayer.pl/6308892-Znaczenie-tanca-i-form-muzyczno-ruchowych-w-psychofizycznym-rozwoju-dzieci-i-mlodziezy.html
19. Zuchora K. (red.): Myśli i uwagi o wychowaniu fizycznym i sporcie, AWF, Warszawa 2000

 

Spis rysunków.

Rysunek 1.  Wyniki biegu na 50 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 24

Rysunek 2. Korelacja wyników biegu na 50 m dziewcząt, nie biorących udziału. 24

Rysunek 3. Wyniki skoku w dal dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 25

Rysunek 4.  Wyniki biegu na 800 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 25

Rysunek 5. Korelacja wyników biegu na 800 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 26

Rysunek 6. Wyniki zwisu na ugiętych rękach dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 26

Rysunek 7. Wyniki biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 27

Rysunek 8. Korelacja wyników biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach z masą ciała. 27

Rysunek 9. Wyniki siadów z leżenia dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 28

Rysunek 10. Wyniki skłonu tułowia w przód dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 28

Rysunek 11. Średnia punktów wszystkich prób dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach. 29

Rysunek 12. Wyniki biegu na 50 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 29

Rysunek 13. Wyniki skoku w dal dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 30

Rysunek 14. Korelacja wyników skoku w dal dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych z wysokością ciała. 30

Rysunek 15. Wyniki biegu na 800 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 31

Rysunek 16. Wyniki biegu na zwisu na ugiętych rękach dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 31

Rysunek 17. Wyniki biegu wahadłowego 4×10 m dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 32

Rysunek 18. Wyniki siadów z leżenia dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 32

Rysunek 19. Wyniki skłonu tułowia dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 33

Rysunek 20. Średnia punktów wszystkich prób dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych. 33

Rysunek 21. Średnia punktów wszystkich prób obydwu grup. 34

Rysunek 22. Odchylenie standardowe dla wszystkich prób obydwu grup. 35

 

 

 

Załączniki

Załącznik 1 Tablice punktacji Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej według wieku kalendarzowego dla dziewcząt w wieku 13 lat.

 

 

Załącznik 2 Tablice punktacji Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej według wieku kalendarzowego dla dziewcząt w wieku 14 lat.

 

Załącznik 3. Wyniki dziewcząt, nie biorących udziału w dodatkowych zajęciach

 

Załącznik 4 Wyniki dziewcząt, biorących udział w dodatkowych zajęciach tanecznych.

[1] L. Kuba, A. Torbus, Kierunki przemian oraz integracja fitnessu i tańca we współczesnych rekreacyjnych programach treningowych, W: Fredyk A., Smol E. (red.): Taniec, rytm, muzyka w nauce i praktyce, AWF, Katowice 2014, s. 178

[2] M. Chren, Including the subject of latin-american dances into the education of the teachers of physical exercises (training), W: Ambroży T., Ambroży D. (red.): Teoria i praktyka w nowoczesnych i tradycyjnych formach gimnastyki i tańca, AWF, Kraków 2010, s. 55-57

[3] A. Fredyk , E. Smol (red.): Taniec, rytm, muzyka w nauce i praktyce, AWF, Katowice 2014, s. 5-8

 

[4] M. Demel, A. Skład, Teoria wychowania fizycznego, Wydanie IV, PWN, Warszawa 1986, s. 28, 31

[5] Tamże, s. 37, 38,

[6] Tamże, s. 59

[7] Tamże, s 41

[8]H. Sozański, Cele strategiczne oraz uwarunkowania sportu dzieci i młodzieży, W: K. Zuchora (red.) Myśli i uwagi o wychowaniu fizycznym i sporcie, AWF, Warszawa 2000, s. 377-378

[9] W. Pańczyk, Aktywność fizyczna w kontakcie z przyrodą, W: K. Zuchora (red.) Myśli i uwagi o wychowaniu fizycznym i sporcie, AWF, Warszawa 2000, s. 284-294

[10] M. Demel, A. Skład, Teoria…, op. cit., s. 78-79

[11] R. Trześniowski, Wychowanie fizyczne a sport, W: K. Zuchora (red.) Myśli i uwagi o wychowaniu fizycznym i sporcie, AWF, Warszawa 2000, s. 48-60

[12]Dziennik Ustaw z dnia 14 lutego 2017, poz. 356

[13]Dziennik Ustaw z dnia 14 lutego 2017r., poz. 356

[14]Dziennik Ustaw 2017, poz. 1322

[15]U. Kierczak, Rusz się człowieku. Program wychowania fizycznego dla szkoły podstawowej., Wydawnictwo Impuls, Kraków 2017, s.88

[16]M. Demel, A. Skład, Teoria …, op. cit., s. 214-215

[17]C. Sroka, O przetrwanie polskich tańców narodowych, W: K. Zuchora (red.) Myśli i uwagi o wychowaniu fizycznym i sporcie, AWF, Warszawa 2000, s. 383

[18] A. Chłoń-Domińczak (red.) Regionalne uwarunkowania decyzji edukacyjnych – wybrane aspekty, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015, s. 33

[19] W. Osiński, Teoria wychowania fizycznego, AWF, Poznań 2011, s.91

[20]W. Osiński, Teoria …, op. cit., s. 213

[21] I. Turska, Krótki zarys historii tańca i baletu, PWM, Kraków 1983., s. 11-20

[22] Z. Czechlewska, Historia tańca, SBM, Warszawa 2018., s. 10-13

[23] I. Turska, Krótki…, op. cit., s. 88-156

[24] Z. Czechlewska, Historia…, op. cit., 33-42

[25] I. Turska, Krótki…, op. cit., s. 194

[26] Tamże, s. 197, 230

[27] Tamże, s. 232-234

[28] Tamże, s. 197-200

[29] Tamże, s. 222-224

[30] A. Bernard, D. Wessel-Therhorn, Taniec jazzowy, ISKRY, Warszawa 2000, s.7

[31] Z. Czechlewska, Historia …, op. cit., s. 55-71

[32]I. Turska, Krótki…, op. cit., s. 144

[33] A. Bernard, D. Wessel-Therhorn, Taniec jazzowy, ISKRY, Warszawa 2000, s. 8,9

[34]Z. Czechlewska, Historia …, op. cit., s. 75,76

[35]I. Turska, Krótki…, op. cit., s. 232, 233

[36]Z. Czechlewska, Historia…, op. cit., s. 73-77

[37]B. Wojtuń-Sikora, Znaczenie tańca i form muzyczno-ruchowych w psychofizycznym rozwoju dzieci i młodzieży, [data dostępu 12.05.2020] – https://docplayer.pl/6308892-Znaczenie-tanca-i-form-muzyczno-ruchowych-w-psychofizycznym-rozwoju-dzieci-i-mlodziezy.html

[38]W. Osiński, Teoria …, op. cit., s. 214-215

[39]M. Demel, A. Skład, Teoria …, op. cit., s. 94

[40]W. Osiński, Teoria …, op. cit., s. 217

[41] W. Osiński, Teoria…, op. cit., s. 192-193, 198, 201, 211, 233, 314

[42] M. Młodzikowska, Cz. Tukiendorf, Formy muzyczno-ruchowe w szkolnym wychowaniu fizycznym, wydanie III poprawione i uzupełnione, AWF, Warszawa 1995, s. 6-11

[43] B. Kulesza, Taniec w edukacji szkolnej, Wydawnictwo DJ & Barbara Kulesza, Gdańsk 2000, s. 13-16, 23, 25, 27-28

[44] H. Grabowski, Wykłady z metodologii badań empirycznych, Impuls, Kraków 2013, s. 16-17

[45] Tamże, s. 20-21

[46] M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Wydanie VII, Impuls, Kraków 2009, s. 107-108

[47] T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wydanie drugie poprawione i rozszerzone, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Kraków 1998, s. 26-28

[48] Tamże, s.41-43

[49]S. Pilicz, R. Przewęda, J. Dobosz, S. Nowacka-Dobosz, Punktacja sprawności fizycznej młodzieży polskiej wg Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej. Kryteria pomiaru wydolności organizmu testem Coopera, AWF, Warszawa 2005, s. 9-10

[50] Tamże, s. 11-19

[51]J. Dobosz, Tabele punktacyjne testów Eurofit, Międzynarodowego i Coopera dla uczniów i uczennic szkół podstawowych, AWF, Warszawa 2012, s. 13